Kogo nam brak?

Parafia Gomółki ciągnęła się wąsko a długo tak, ze niejedne wsie miały po pięć, sześć, a nawet siedem kilometrów do kościoła. W dodatku drogi były fatalne. Źle się działo: połowa ludzi z parafii na Mszę św. w niedzielę nie chodziła, a jak było kogo zapytać, czemu nie chodzi, to młody i stary miał wykręt, że - "za daleko."

- Nic, jeno trzeba nową parafię zakładać! - wołano.

- "Zakładać", ale skąd na to brać, trzeba przecież nowy kościół budować. A plebania, a ziemia da księdza. Do pustego przyjedzie?

- Tak nikt jeszcze nie zbankrutował, że dał na parafię. Widzieliście gdzie takiego, co gospodarkę zmarnował przez kościół?

- Nie widziałem, ale zawsze trudno. Mało to nas kosztowało dać dom i kupić ziemię dla tego, co to dopiero ma być, proboszcza?

- Ja byłem w Niemczech, to tam gdzie byłem, prawie w każdej wsi jest kościół parafialny.

- Jak to, przecież Niemcy są lutry?

- Więcej jest lutrów, ale prawie - pół katolików - jak w których stronach. Ale gdzie Niemcy są katolicy, tam dbają o swoją parafię. Do kościoła mają bliziutko; małe, duże - idzie w niedzielę na Mszę Św., a do Komunii św. to przystępuje co niedziela tylu, jak u nas w czasie odpustu.

- Ano, bo jak mała parafia, to proboszcz może dobrze każdej rodziny dopatrzeć i każdej duszy dopilnować.

- Jakbyście tam byli: tam ksiądz o każdym człowieku wie, każdą rodzinę co miesiąc odwiedzi, wypyta o wszystko, doradzi.

- I przy tej okazji pewnie skórę z ludzi zdziera? To już wolę, że u nas chodzi raz na rok.

- Nie, skóry wcale nie zdziera, bo w Niemczech księża biorą do dziś dnia pensję od rządu.

- Ale ile kosztuje wybudowanie kościoła w każdej takiej wsi?

- Niewiele. Kościoły są tam malutkie, bo malutkie są tam parafie.

- Kiedy w naszej Polsce tak będzie?

Tak oto rozmawiali sobie gospodarze zebrani w domu Wojciecha Grali, który właśnie lada chwila miał nadjechać z .podróży. Wieś bowiem wysłała na czele delegacji do księdza biskupa, by ten pozwolił - na założenie nowej parafii dla wsi Woli i okolicznych kolonii.

- Nie ma co na delegatów czekać: chodźmy do domu! - wołał, zbierając się, Michał Pacześ, mądrala na całą wieś. Grunt, że dom na plebanię już mamy, że kupiliśmy ziemię dla księdza i że kościółek jaki taki sami zbudujemy: to najważniejsze. Bo która wieś chciałaby w dzisiejszych czasach takie ciężary ponosić?

- Tak, tak! - wołano. - Co by miał biskup nie dać nam księdza: księży nigdy nie braknie. Komu dziś jest lepiej, jak nie księdzu?

W SEMINARIACH DUCHOWNYCH ROBIĄ SIĘ... PUSTKI

Ale ani tego, ani następnego dnia nie wracała delegacja. Wreszcie w sobotę rano, jak grom z jasnego nieba, gruchnęło po wsi: Biskup odmówił, bo brak księży...

Nie chciano wierzyć. Zaczęto posądzać nawet swojego zacnego proboszcza o intrygę. Wreszcie rzecz się wyjaśniła, gdy w niedzielę po południu nieomal cała wieś się zeszła do domu Wojciecha.

- Powiedźcie no, Grala, czy to prawda, co ludzie plotą, że księży brak. Słychaneż to rzeczy? Kto to tę bujdę puścił w świat? - zaczął dyskurs Pacześ.

- Nie "bujda" to, ale szczera prawda. Pyskują ludzie w Polsce ile chcą na księży, złorzeczą im, nawet ich wyszydzają, toteż doszło do tego, że coraz mniej młodych chłopców wstępuje do seminariów duchownych. Nikt przecież nie będzie się kształcił i męczył do blisko trzydziestu lat, żeby go później lada smark palcem wytykał. Wolą się więc dziś młodzieńcy uczyć na urzędników, oficerów, profesorów, inżynierów, lekarzy, aniżeli - na księży. Co za honor dziś w oczach ludzi - być księdzem? Przecież dziś każde byle co, lada wycierus - uderza w księdza, prześledzą go, przezywa, krytykuje? Tak ludzie robią w rozmowie, tak w książkach, tak w zżydziałych gazetach. Kto dziś księdza broni?

- Ano tak, ano tak! - kiwano głowami - Jużci prawda!

- Im ludzie będą gorsi dla księży, tym mniej ludzi będzie chciało iść na księży. Przecież na księdza idzie młody chłopiec. Jak widzi on dookoła, że ludzie sobie z księży nic nie robią, albo że za dużo od księży wymagają, to boi się iść na księdza i kształci się w innym kierunku. Czy wiecie, że aż w jedenastu diecezjach w Polsce w tym roku nie było ani jednego kleryka na ostatnim, czyli szóstym kursie seminarium? Czy wiecie, że w takiej diecezji pińskiej w zeszłym roku nikt nie wstąpił do seminarium, czyli że za pięć lat nikogo tam nie wyświęcą na księdza? W takiej znów diecezji podlaskiej wstąpiło w roku zeszłym tylko siedmiu chłopców, a w łódzkiej - sześciu, w łuckiej zaś - pięciu...

- Jak tak dalej będzie, to wkrótce my Polacy, naród katolicki, będziemy bez... księży.

- Wiecie, że to wstyd dla rodziców w Polsce, że nie mają dość dzieci zdatnych na księży!

- To hańba dla nas Polaków. Złodziei to u nas coraz więcej, a księży to coraz mniej!

- Dajcie spokój, to chyba tak jest teraz na całym świecie, nie tylko u nas.

- Właśnie, że nie. W Polsce jest tak źle, że gorzej jest tylko w krajach Ameryki Południowej w bolszewickiej Rosji. Nawet w Chinach jest lepiej, bo wypada tam jeden ksiądz chiński na 1.590 Chińczyków - katolików, w Polsce zaś jest jeden ksiądz rzymskokatolicki na 1.939 rzymskokatolików, a na jednego kleryka w seminariach wypada teraz w Polsce aż 10.828 katolików...

- A ciekawość, jak jest w Niemczech?

- U nich wypada 838 katolików na jednego księdza, czyli ,jest w Niemczech z górą dwa razy więcej księży, niż w Polsce.

- Czyż w Niemczech tak jest? To chyba nieprawda? Skąd to wiecie?

- Jak to nieprawda? Zajrzyjcie do statystyk księży, a wszędzie to wyczytacie. Na przykład w takiej Holandii wypada 1 ksiądz na 548 wiernych, w Kanadzie - 1 ksiądz na 567 wiernych, w Belgii - 1 ksiądz na 616 wiernych, w Ameryce (USA) - 1 ksiądz na 657 wiernych, we Włoszech - 1 ksiądz na 657, w Australii - 1 ksiądz na 782[1]. Obliczono też, że do tego, żeby choć jako tako mogli u nas księża obsłużyć każdą duszę, potrzeba w Polsce aż 16.000 świeckich księży, jest zaś u nas wszystkich księży razem z zakonnymi tylko 11.394..[2]. A wiecie, co to znaczy? - że jak na księży będzie szło stale dwa razy tyle młodzieńców co teraz, to będzie Polska miała dopiero za 20 lat tylu księży, ilu ich jest dziś potrzeba...

- Dla Boga! Ale czemu o tym wszystkim nikt nic nie mówi?

Przecież naród nic o tym nie wie! O najrozmaitszych meczach i przez to radio ciągle opowiadają, a czemu o tym nic nie mówią? Ksiądz, to przecież dla katolika osoba najważniejsza. Co mi po życiu - bez księdza? Co? mamy żyć jak bydło i umierać jak bydło?

- Do mnie teraz, jak kto będzie co wygadywał na księży, to mu zaraz powiem: dałeś, pyskaczu, choć jednego syna na księdza? Jak nie dałeś, to stul buzię! Bo domywać gębą każdy potrafi, ale wychować dziecko tak, żeby chciało potem być dobrym księdzem - to takich specjalistów mało jest.

Rozmowa długo jeszcze się toczyła, bo ludziom i w głowie się nawet nie mogło pomieścić, żeby to księży mogło kiedy braknąć, aż wreszcie Grala rzekł:

- Z takiej jak dziś mowy nic nie będzie. Trzeba obecnie zacząć radzić poważnie w każdej parafii, co robić, żeby Polska miała tylu księży i to świętych księży, aby przez ich pracę ludzie żyli w Polsce jak prawdziwi chrześcijanie, żeby żyli tak, aby po śmierci każdy Polak mógł być w niebie.

- A co my na to poradzimy? - żachnął się Michał Pacześ. - Co chłop może zrobić? Chłopa nikt nie usłucha!

- Poradzimy i my, chłopy, na to, nie bójcie się! Już czas skończyć z tym, że za wieś ma zawsze ktoś inny myśleć. Proszę przyjść do nas na drugą niedzielę, to coś obmyślimy. I wy, Pacześ, jak czujecie rozum w głowie, też przyjdźcie!

- Ale wieś, to mało: muszą i miasta nad tym radzić! Tam mają pod nosem gimnazja i licea, tam mają seminaria.

- Ale my na wsi mamy najwięcej ludzi, a gdzie najwięcej ludzi, tam i powołań kapłańskich najwięcej.

- Wszyscy muszą radzić!

- To sprawa najważniejsza!

KAŻDA PARAFIA POWINNA DAWAĆ DWÓCH KSIĘŻY

Na drugą niedzielę u Wojciechostwa Gralów było gwarno jak w ulu. Grala powagę miał ogromną, choć posiadał tylko sześć morgów ziemi. W roku 1920 sam jeden z całej gminy poszedł na ochotnika i wrócił z krzyżem virtuti militari. Nigdy nie kłamał i nigdy nikomu nie schlebiał, ale za to każdy mu wierzył i każdy go się trochę bał. Chłop był i miękki, bo każdemu pomógł, a już do porady był jedyny, ale też był i twardy jak żelazo, bo się nie ugiął przed żadnym łobuzem, choćby ów łobuz nawet nie wiem czym był. Strasznie wierzył w głowę. "Żeby każdy chłop w Polsce choć godzinę co dzień myślał, jakie robi głupstwa - mawiał - to by za dziesięć lat wszyscy chłopi mieli dwa razy lepiej; żeby zaś każdy dwie godziny co dzień myślał, to na wsi byłoby trzy razy lepiej". Gdy z kim nie mógł dojść do końca, to mawiał: "Ja wierzę w Boga i w głowę, a wy - w co? Pracować, myśleć i modlić się - to były zasady jego życia.

[1] Liczby z r. 1929, por. "Szkoła Chrystusowa", zeszyt V-VI z r. 1939, str. 309.

[2] Liczby z r. 1937, por. "Rocznik St. Kościoła Kat. w Polsce", r. 1938, str. 28.