III (Dokończenie)

Teofil Lenartowicz układał miłe w swej prostocie opowiadania w tonie ludowym. W utworze pt. "Zachwycenie" dziecko małe pyta swoją matulę, jak wygląda tam w niebie, co robi Pan Jezus i Matka Boża.

- Mateńko moja, proszęż ja ciebie,
Co też tam robi Pan Jezus w niebie?...
Co robi w niebie Gwiazda Zaranna
Królowa nasza, Najświętsza Panna?...
- O moje dziecko, o kochające,
Jezus owieczki pasie na łące...
Matka Najświętsza dla ludzkiej nędzy
Wyrabia płótno ze srebrnej przędzy.
I już by wszystkie dzieci-sieroty
Miały koszulki z owej roboty,
Gdyby w jesieni pochmurnej, słotnej
Nie psuł w powietrzu przędzy wiatr psotny,
Tych srebrzystych nitek białego lata,
Co się na naszych plotach oplata.

A na innym miejscu tak tłumaczy swemu dziecku:

Czasem maleńki promyczek zaleci:
Gdy ludzie mówią Zdrowaś Maryja,
Wtedy się słońce przez mgły przebija
I smutne światło na ziemię sieje...

Maria Bortusówna, poetka. Ojciec obumarł ją w bardzo wczesnym dzieciństwie. Żyła w niedostatku.

Była wiejską nauczycielką ludową. Umarła młodo na chorobę piersiową (w r. 1885). W poezji przewija się rzewny smutek. Napisała kilka utworów religijnych. Przytaczam tutaj urywki z dwóch jej utworów na cześć Matki Bożej:

Z utworu "Modlitwa majowa":

Powiało wonne maja westchnienie
I strojna w blaski, tęcze, promienie,
Ziemia z letargu ocknięta:
Wdzięczną modlitwą szczęścia, zachwytu
Wzlatuje w jasny obszar błękitu
Ku Tobie - Dziewico święta!

Z utworu "Zdrowaś Maryja":

Dzwon wieczorny w ciszy uroczystej
Czystym dźwiękiem powietrze rozbija...
Jak westchnienie drży w przestrzeni szklistej
Zdrowaś Maryja!

Srebrne skrzydła ponad gwarem świata
Biały anioł spokoju rozwija...
Z łona kwiatów woń cicha ulata:
Zdrowaś Maryja!

Jasny strumień po zielonej łące
Skrzą wstęgę wśród krzewów przewija...
Fale mdleją w zacieniu, szemrzące:
Zdrowaś Maryja!

A mnie uśmiech nieznanej błogości
Łzę tęsknoty z źrenicy wypija...
I pierś szepce w niezmiernej wdzięczności:
Zdrowaś Maryja!

Kaźmierz Przerwa-Tetmajer jest twórcą bardzo melodyjnego wiersza "Anioł Pański":

Na Anioł Pański biją dzwony,
niech będzie Maria pozdrowiona,
niech będzie Chrystus pozdrowiony...

Na Anioł Pański biją dzwony,
w niebiosach kędyś głos ich kona...

W opowiadaniu swoim o poetyckim kulcie Matki Najświętszej przedstawiłem piękniejsze urywki z naszej poezji. Ale oprócz tego mamy jeszcze wiele innych prześlicznych utworów na cześć Bogarodzicy, znane nam, śpiewane w kościołach naszych, nasze polskie pieśni Maryjne. Jakie rzewne, piękne! Ileż czaru religijnego w nich, ile poezji serdecznej!

Serdeczna Matko, opiekunko ludzi,
Niech Cię płacz sierót do litości wzbudzi!
Wygnańcy Ewy do Ciebie wołamy:
Zlituj się, zlituj, niech się nie tułamy

Królowej Anielskiej śpiewajmy,
Różami uwieńczmy Jej skroń,
Jej serca w ofierze składajmy,
Ze łzami wołajmy doń:
O Maryjo, bądź nam pozdrowiona,
Bądź Ty zawsze Matką nam!

Chwalcie, łąki umajone,
góry, doliny zielone,
chwalcie, cieniste gaiki,
źródła i ziemskie strumyki!

Chwalcie wraz z nami Bogarodzicę, KRÓLOWĄ POLSKIEJ POEZJI.