Dostojny Arcypasterz urodził się 3 sierpnia 1901 roku w Zuzeli k. Nura, pow. Ostrów Mazowiecki, w nadbużańskiej ziemi podlaskiej. Ojciec jego pracował tam jako organista parafialny.

Do szkoły średniej uczęszczał w Warszawie, Łowiczu, i Włocławku, po czym poświęca się studiom w Seminarium Duchownym we Włocławku w latach 1920-24. Wyświecony na kapłana diecezji włocławskiej w 1924 r., odbywa specjalne studia wyższe na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim w latach 1925-29, na wydziale prawa kanonicznego, uzyskując tutaj stopień doktora na podstawie rozprawy: "Prawa rodziny. Kościoła i Państwa do szkoły". Specjalną uwagę poświęca socjologii i polityce społecznej. W roku 1929-30 przebywa we Włoszech, Francji, Belgii, Holandii i Niemczech, zapoznając się z tamtejszymi metodami społecznej pracy katolickiej.

Stanąwszy do prac kapłańskich w diecezji, stale pracuje w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku jako profesor ekonomii, społecznej, socjologii i akcji katolickiej. Okresowo wykłada również prawo kanoniczne. Od roku 1932 jest ks. prof. Wyszyński - aż do wybuchuwojny - redaktorem "Ateneum Kapłańskiego". W administracji diecezji jest dyrektorem diecezjalnych Dzieł Misyjnych, promotorem sprawiedliwości, obrońcą węzła małżeńskiego (1932-33) i sędzią. Sądu Biskupiego (1938-46).

Rozliczne są, zwłaszcza w tym okresie, jego prace społeczno-duszpasterskie. Kieruje Sodalicją Mariańską Ziemian Ziemi Kujawsko-Dobrzyńskiej (1935-39), prowadzi. Chrześcijański Uniwersytet Robotniczy, kieruje pracą społeczno-oświatową w Chrześcijańskich Zw. Zawodowych. Całe serie odczytów lub specjalnych referatów wygłasza na "Tygodniach Społecznych" Odrodzenia i wykładach dla duchowieństwa na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim, na kursach dla Katolickich Stowarzyszeń Młodzieży Męskiej i żeńskiej. Poświęca wiele uwagi młodzieży akademickiej, która w jego celowych pracach społecznych zajmie na zawsze wysokie miejsce.

Płodny jest ten okres w prace związane z historią doktryn politycznych, z polityką społeczną, z akcją katolicką i katolicka pracą duszpasterską. Ukazują się one w "Ateneum", "Prądzie", "Kronice Diecezjalnej Włocławskiej "i "Tygodniku Warszawskim", "Ładzie Bożym". Wydaje ks. prof. Wyszyński publikacje książkowe, jak: 1) "Główne typy akcji, katolickiej za granicą", Lublin 1931; 2) "Dzieło kard. Ferreri. Ideały i prace społeczno-apostolskie", Włocławek 1930; 3) "Katolicyzm, kapitalizm, socjalizm", List biskupów austriackich, Lublin 1933; 4) "Przemiany moralno-religijne pod wpływem bezrobocia". Włocławek 1937; 5) "Stanowisko i zadanie duszpasterstwa wobec współczesnych ruchów społecznych", Płock 1938; 6) "Stolica Apostolska a świat powojenny", Włocławek 1945 (pseud. Stefan Zuzelski).

Wojna w 1939 roku brutalnie przerywa wszystkie prace. Ks. prof. Wyszyński szczególniej "narażony" zmuszony jest - na polecenie ks. bpa Kozala - chronić się przed niszczącymi wszelką rzeczywistość polską hordami niemieckimi. Rok przebywa na terenie archidiecezji warszawskiej, następnie zaś od 1940 do 1942 roku w Lubelszczyźnie, pracując niezmordowanie w oświacie konspiracyjnej. Lata 1942-45 to okres intensywnej pracy, ukrywanej przed okiem najeźdźcy, w Laskach k. Warszawy: pracy w Zakładzie dla Ociemniałych, wśród inteligencji Warszawy, gdzie ks. Wyszyński prowadzi systematyczne wykłady katolickiej etyki społecznej oraz cykl wykładów z katechetyki i pedagogiki katolickiej.

Stanąwszy z powrotem w 1945 roku we Włocławku, otwiera Seminarium Duchowne, przejmuje drukarnię diecezjalną, powołuje do życia tygodnik" diecezjalny "Ład Boży", którego jest redaktorem, wskrzesza "Ateneum Kapłańskie".

W 1945 roku zostaje kanonikiem rzeczywistym Kapituły Katedralnej Włocławskiej.

Dnia 4 marca 1946 roku, ks. kan. Stefan Wyszyński, zostaje mianowany biskupem lubelskim, a w dniu 12 maja otrzymuje sakrę biskupią na Jasnej Górze w Częstochowie, z rąk J.Em. Kardynała Prymasa Augusta Hlonda. Do katedry lubelskiej przychodzi uroczyście 26 maja. Na pieczęci biskupiej umieścił Jego Ekscelencja wizerunek Matki Bożej Częstochowskiej, bez korony; pod wizerunkiem - hasło swej pracy biskupiej: "Soli Deo" - tylko Bogu.

16 listopada 1948 r., w dzień Matki Bożej Ostrobramskiej, Papież Pius XII mianuje Ordynariusza Lubelskiego metropolitą gnieźnieńskim i warszawskim, a zarazem Prymasem Polski. Uroczysty ingres Metropolity do Archidiecezji Gnieźnieńskiej nastąpi 2 lutego [1949] r., w święto Matki Bożej Gromnicznej, a w 4 dni potem Stolica Warszawa powita nowego Prymasa Polski.