Złoty jubileusz kapłański Ojca Św[iętego] Piusa XII przypomina nam pełne doniosłych czynów życie człowieka, który, przeszedłszy chwalebnie przez wszystkie stopnie hierarchii kościelnej, od 10 lat sprawuje w Kościele władzę rządzenia, nauczania i kapłańską, budząc w całym świecie uznanie dla swej mądrości, pracowitości i świętości. Czyny te podajemy w skrócie kronikarskim.

Pierwsze prace kapłańskie. Eugeniusz Pacelli, urodzony 2.3.1876 w Rzymie z rodziny prawniczej, został kapłanem 2.4.1899. Od wczesnych lat kapłańskich pełni służbę dyplomatyczną w Kongregacji dla Nadzwyczajnych Spraw Kościoła. Jest dzielnym współpracownikiem kard. Gasparriego przy kodyfikacji Prawa Kanonicznego.

Nuncjusz w Niemczech. 13.5.1917, w dzień pierwszego objawienia Matki Bożej Fatimskiej, Papież Benedykt XV konsekrował ks. Pacelliego na biskupa, a wkrótce powierzył mu urząd nuncjusza w Monachium (1917-1920), potem zaś w Berlinie (1920-1925). Za staraniem nuncjusza został zawarty konkordat z Bawarią i z Rzeszą.

Sekretarz Stanu. 16.12.1929 otrzymuje purpurę kardynalską, a w lutym 1930 r. Papież Pius XI powołuje go na swego Sekretarza Stanu, którym pozostaje aż do wyniesienia na tron papieski. Cieszy się całkowitym zaufaniem Ojca Św[iętego]. Jako jego legat odbywa częste podróże, poznając prawie cały świat, zwłaszcza Amerykę. Francję i Węgry. Hitlerowcy pisali: "Pacelli... wciągnął swe podróże w służbę nieprzejednanej walki z narodowym socjalizmem ...i jest odpowiedzialny za szorstkie stanowisko Watykanu wobec osi Rzym-Berlin"[1].

Wybór na Papieża. Po śmierci Piusa XI konklawe wybrało Papieżem kard. Pacelliego w dniu 2. 3.1939. Uroczysta koronacja miała miejsce 12.3. Prawie cały świat przyjął ten wybór z radością. Książę Metrop. A. Sapieha pisał wtedy: "Dowód to szczególniejszej opieki Bożej nad Kościołem, że właśnie tak wybitny człowiek zasiadać będzie na tronie papieskim w naszych przełomowych czasach".

Troska o pokój przepaja wszystkie wysiłki "Pasterza Anielskiego", który obrał sobie za hasło: "Pokój dziełem sprawiedliwości", Wciąż woła o pokój, interweniuje przez nuncjuszów u rządów, a gdy mimo jego zabiegów wybuchła wojna, łagodzi, jak może, cierpienia wojenne, przeciwstawia się ustawicznie "niszczycielskiemu i bezlitosnemu stosowaniu doktryny narodowo -socjalistycznej", obmyśla "przyszłą organizację tego nowego porządku, którego świat oczekuje i pragnie, żeby powstał z ogromnego fermentu obecnej walki". Dziś ten porządek stara się urzeczywistnić. Rzymianie nazywają obecnego Papieża "Obrońcą Miasta", gdyż ocalił Rzym przed zniszczeniem wojennym.

Z Niepokalaną. Pius XII poświęcił Kościół i cały świat Niepokalanemu Sercu Maryi (31.10.1942), rozbudzając potężny ruch maryjny. Jako Sodalis Marianus wydał ważną konstytucję apostolską "Bis saeculari" o Sodalicjach. Z okazji 25-ej i 30-ej rocznicy Milicji Niepokalanej przesłał swe życzenia i błogosławieństwo dla tej "Instytucji naprawdę opatrznościowej".

13 encyklik. Ojciec Św[ięty] wydał 20.10.1939 programową encyklikę swego pontyfikatu "Summi Pontificatus", w której m. in. ujął się za "ukochanym Narodem Polskim", dając wyraz swej wiary w zmartwychwstanie Polski. Potem ogłosił 6 encyklik większych (litterae enc.) : "Mystici Corporis Christi" - o Ciele Mistycznym J. Chrystusa (29.6.1943), "Divino afflante Spiritu" - o studiach biblijnych (30.9.1943), "Orientales Ecclesiae" - o św. Cyrylu Aleksandryjskim (9.4.1944), "Orientales omnes Ecclesias" - o Kościele Unickim (23.12.1945), "Fulgens radiatur" - o świętym Benedykcie (21.3.1947) i "Mediator Dei" - o Liturgii świętej (20.11.1947). Nadto napisał 6 encyklik mniejszych (epistolae enc.), nawołując w nich głównie do modłów o sprawiedliwy pokój i do akcji charytatywnej.

10 tomów przemówień. W 1948 r. Poliglotta Watykańska wydała 9-y tom przemówień Piusa XII, o objętości 610 stron, a obecnie przygotowuje tom 10-y. Ojciec Św[ięty] jest świetnym mówcą, a mowy swe wygłasza często, na najróżnorodniejsze tematy, oczarowując wszystkich głębią treści, stylem, znajomością języków [2]. Najważniejszymi mowami są coroczne orędzia wigilijne i mowy z okazji składanych Papieżowi życzeń imieninowych (2. 6), najpiękniejszymi zaś - wg opinii wielu - przemówienia do nowożeńców.

Nowi święci i błogosławieni. Pius XII kanonizował 12 świętych, wśród których najsłynniejszym jest św. Ludwik Grignion, apostoł całkowitego oddania się Niepokalanej, a beatyfikował 41 błogosławionych, w tym 29 Męczenników chińskich z 1900 r., męczennicę czystości Marię Goretti i profesora uniwersytetu Contardo Ferrini. Za tegoż Papieża rozpoczął się proces beatyfikacyjny O. Maksymiliana Kolbego, założyciela Milicji Niepokalanej.

Rozwój hierarchii kościelnej. Pius XII utworzył 108 nowych okręgów kościelnych, w tym 47 arcybiskupstw i biskupstw, 26 wikariatów apost.

30 prefektur apost., a szereg innych okręgów podniósł do wyższego stopnia. Najważniejszymi aktami były: konsekracja 12 biskupów misyjnych 12 narodowości (29.10.1939), mianowanie 32 kardynałów (20.2.1946), ustanowienie hierarchii biskupiej w Chinach (11.4.1946), dla Polski ustanowienie 5 administratur apostolskich na Ziemiach Odzyskanych (15.8.1945).

Praca apostolska. W ostatnich 15 latach nawróciło się do Kościoła na polach misyjnych 10 milionów osób, a 2.715.000 dorosłych przygotowuje się do Chrztu św. Wielki ruch nawróceniowy ma miejsce w Afryce i Japonii. Liczne są również konwersje z protestantyzmu i ateizmu, szczególnie w krajach anglosaskich. Ojciec Św[ięty] sprzyja nowoczesnym metodom apostolstwa, wydał też konstytucję apost. "Provida Mater Ecclesia" o instytutach świeckich na wzór zakonów (2.2.1947).

Akcja charytatywna. Częstymi apelami skłonił Papież kraje niedotknięte wojną, zwłaszcza amerykańskie, do wielkiej ofiarności na rzecz ofiar wojny. W Watykanie utworzył kilka urzędów społecznych, jak: Watykańska Służba Informacyjna - dla poszukiwania osób zaginionych (5½ miliona odpowiedzi przez 5 lat wojny), Papieska Komisja Pomocy - dająca dary biednym.

Urząd Migracyjny Stolicy Świętej - dla osiedlania tułaczy. Setki tysięcy dolarów przeznaczył Papież dla Polaków.

Kwestia społeczna. Pius XII należy do papieży-społeczników, zabiegających o zdrowe reformy społeczne. Najdonioślejszymi aktami są: orędzie z okazji 50 rocznicy "Rerum Novarum" (1.6.1941), wydrukowane w AAS w 9 językach, m. in. w polskim, i przemówienie wigilijne z 1942 r., wzywające do krucjaty społecznej w duchu Ewangelii. Szczególny nacisk kładzie na rodzinę, dla której domaga się "przestrzeni życiowej" w formie niezależności gospodarczej. Za Piusa XII rozwinęły się wielce Chrześcijańskie Związki Zawodowe i J. O. C.

Stosunki dyplomatyczne. Obecny Papież zawarł konkordat z Portugalią (7.5.1940), nawiązał stosunki dyplomatyczne z szeregiem państw muzułmańskich (Liban, Egipt) i wschodnio-azjatyckich (Chiny, Indie). Z głosem Ojca Św[iętego] liczą się coraz bardziej politycy (częste ich wizyty w Watykanie), nawet innowiercy. Autorytet Stolicy Apostolskiej stoi dziś b. wysoko.

Straż nad depozytem Chrystusowym. Pius XII broni mężnie wiary przed fałszywymi prądami, zwłaszcza rasizmem, pozytywizmem prawnym, egzystencjalizmem. Pobudza wiernych do zdecydowanej postawy katolickiej, zachęca do uczestnictwa w częstej Mszy św. i Sakramentach (instrukcja Kongregacji Soboru z 14.7.1941), zabiega o czystość i trwałość małżeństwa chrześcijańskiego (normy Kongr. Sakrament, z 29.6.1941). Tworzy Papieskie Dzieło Powołań Kapłańskich (4.11.1941). Sam jest przykładem gorliwości w modlitwie i ascezie.

W obronie Polski. Pius XII potępił "uplanowaną agresję przeciwko prawowitemu i spokojnemu narodowi" oraz dzikie środki niszczenia w Polsce, "wołające o pomstę do Boga" (24.12.1939), walczył ciągle o wolność religijną Polaków pod okupacją i na robotach w Rzeszy, roztaczał opiekę duchową i materialną nad polskimi uchodźcami i jeńcami, często przypominał sprawę pokrzywdzonej Polski na forum międzynarodowym. Dowodem tego jest 67 większych wypowiedzi papieskich w sprawie Polski, w tym 8 korespondencji z Ambasadą Niemiec i Min. Spraw. Zagr. Rzeszy i 20 korespondencji z Nuncjaturą w Berlinie.

Ukoronowaniem dotychczasowej działalności Ojca Św[iętego] Piusa XII będzie Rok Święty 1950. Miliony pielgrzymów, które napłyną do Wiecznego Miasta, złożą hołd niestrudzonemu w pracy dla dobra ludzkości Namiestnikowi Chrystusa.

Henryk VIII, król angielski, który porzucił prawowitą żonę i żył z damą dworu, Anną Boleyn, stał pewnego wieczora na balkonie z Anną. Długo wpatrywali się w prześliczne gwiaździste niebo. Wreszcie Anna przerwała głębokie milczenie słowami: "Jakże piękne jest niebo usiane milionami gwiazd! Ale o wiele piękniej musi być ponad gwiazdami - w niebie u Boga". Na te słowa król schylił głowę, chwycił Annę za rękę i usunął ją z balkonu, mówiąc: "Anno, nie dla nas niebo".

Tak rzeczywiście jest. Kto porzucił ślubną żonę i żyje z drugą kobietą, dla nich nie ma nieba, tylko - piekło.

Różaniec jest modlitwą najpiękniejszą i najbogatszą w łaski. Najbardziej się też podoba Najświętszej Maryi Pannie. Kochajcie więc Różaniec i odmawiajcie go codziennie z pobożnością: oto testament jaki wam zostawiam.

Pius X

[1] Männer um den Papst" - książka wydana w 1938 r. przez księgarni Partii Narodowo-Socjalistycznej

[2] Podczas kongresu prasy w Rzymie jeszcze jako Sekretarz Stanu wygłosił mowę w 12 różnych językach.