Co przecierpieli katolicy ormiańscy w swej ojczyźnie

W maju obradował w Rzymie synod biskupów ormiańskich, zaproszonych do Wiecznego Miasta przez Ojca Św[iętego]. Ostatnio Episkopat ormiański odbył swą konferencję w r. 1911, zwołaną wówczas przez Piusa X. Wciągu tych kilkunastu lat warunki egzystencji Ormian zmieniły się zasadniczo. Wypadki wojenne i rewolucje we wschodnich państwach zadały bolesne rany katolicyzmowi Ormian. Gdy w roku 1911 do Rzymu przybyło 19 przedstawicieli Episkopatu ormiańskiego, to teraz tylko 9. Z istniejących wówczas 16 biskupstw, dziś egzystuje tylko 4: Aleksandria, Aleppo, Konstantynopol i Lwów. Pozostałe uległy zniszczeniu w dosłownem tego wyrazu znaczeniu. Liczba duchowieństwa ormiańskiego, mającego wtedy 250 kapłanów, spadła do połowy. 125 księży zostało zamordowanych. Ze 175 zakonnic 57 spotkał taki sam los. Zabici zostali, albo zmarli wśród cierpień wygnania: arcybiskup Sebaste i arcybiskup z Mardin"a, dalej biskup z Erzerumu i biskup z Meliteli. Biskupa z Arida pogrzebano żywcem, a biskupa z Monch żywcem spalono. I inni także członkowie Episkopatu ormiańskiego przypłacili swój heroizm wiary życiem lub cierpieniem wygnania.

W obecnej konferencji prócz rezydującego w Rzymie Patriarchy Pawła Piotra XIII, wzięli udział: Arcybiskup Teodorowicz ze Lwowa; Tercjan, Wizytator Apostolski i Wikariusz Generalny; Nasljan, Arcybiskup z Marach; Arpiarjan, Arcybiskup Chalcedonii, Kajumian; Arcybiskup, Wordsighian, Biskup Ancyry Bahabanian; Biskup tego samego imienia z Cezarei i Biskup Aleksandrii, Cuzjan. Synod ten rozpoczął prace od pontyfikalnej Mszy św., odprawionej w kościele St. Nicola Da Tolentino przez Patriarchę ormiańskiego Cylicji w asystencji współbraci. Następnego dnia otworzył obrady konferencji sekretarz Kongregacji Kościołów Wschodnich Ks. Kardynał Sincero Przedtem nastąpiło odsłonięcie dwu tablic kamiennych, poświęconych pamięci kapłanów, którzy padli ofiarą ostatniej rzezi ormian, a którzy byli alumnami Kolegium ormiańskiego w Rzymie. 9 spośród nich padło ofiarą na posterunku w czasie tragicznych zdarzeń w okresie od 1915 do 1921 roku.

We wtorek 8 maja Ojciec Św[ięty] Pius XI. przyjął na prywatnej audiencji Arcybiskupów i Biskupów ormiańskich w towarzystwie Kard. Sincero. Ojciec Św[ięty] powitał arcypasterzy niezwykle serdecznymi słowami, zaznaczając, że są oni godnymi przedstawicielami Episkopatu i ludu który przebył męczeństwo. Pius XI zaznaczył, że już jako student badał z podziwem męczeńskie dzieje Kościoła ormiańskiego i zawsze dlań odczuwał gorącą sympatję.