Spełniło się me marzenie: byłem w Rzymie. Stąpałem po ulicach Wiecznego Miasta, zwiedzałem Bazyliki przewspaniałe, modliłem się na grobach Apostołów, a przede wszystkim: widziałem i słyszałem Ojca Świętego!

Byłem w Rzymie!...

Z pielgrzymką śląsko-częstochowską wybrałem się, gdyż ogólnopolska, wyruszająca z Warszawy, już zamknęła listę uczestników, skorom pozwolenie i rozkazanie na odbycie pielgrzymki otrzymał. - W następnych numerach "Rycerza Niepokalanej" postaram się podzielić z czytelnikami mnóstwem szczegółów i wrażeń i przeżyć z mej podróży - tymczasem pobieżnie tylko przelecę przez wszystko.

Zbiórka - w popołudnie 3 października, w Katowicach. Nabożeństwo, kazanie i wymarsz. Pociąg własny, złożony z dziesięciu pulmanowskich wagonów. Jako pasażer III klasy i nie ze Śląska - znalazłem miejsce aż w ostatnim wagonie.

Towarzystwo zdarzyło mi się doborowe: same poważnie myślące, a pogodne dusze. Wśród jazdy: godzinki, różaniec, nabożne śpiewy. Obrazek Matki Bożej Częstochowskiej, ustawiony w oknie wagonu, strzegł nas od złego.

Alpy, kąpiące swe szczyty w obłokach, przebyliśmy w szalonym pędzie.

WENECJA. Kanał Wielki, kanały małe - ulic w naszym rozumieniu prawie, że nie ma. Konia, czy samochodu, lub tramwaju - w całym mieście ni śladu. Zamiast tego: gondole (łódki), motorówki, statki. Cała nasza pielgrzymka, złożona z 423 osób, znajdowała pomieszczenie na dwóch statkach...

Plac św. Marka - kościół: oko ubawić się tym nie może!...

Drugi etap: PADWA. Ucałowałem trumnę marmurową, mieszczącą doczesne szczątki św. Antoniego, oglądałem nienaruszony po 600 latach język - modliłem się gorąco...

Trzeci: RZYM - cel naszej pielgrzymki. Bazylika św. Piotra z placem: pełne podniosłych złudzeń - opiszę to potem!... Św. Jan Lateraneński - namaszczony głęboką powagą... Obok: święte schody z męki Chrystusowej: przeszedłem je na klęczkach - wśród rzewnego nastroju ducha... Św. Paweł za Murami o lśniących marmurach, odbudowany wysiłkiem całego świata - nie tylko katolickiego! Tak uczciła ludzkość Apostoła Narodów... Matka Boża Większa, czyli Śnieżna - matka kościołów mariańskich...

Wszędzie prześwięte relikwie (o których rozpiszę się potem) - wszędzie też płynie korna, wzmożona modlitwa...

Dnia 9 października przyjął nas na uroczystej audiencji Ojciec Św[ięty] Całując rękę Piusa XI, a jeszcze bardziej wsłuchując się i wnikając w słowa jego do nas wypowiedziane i w twarz Papieża się wpatrując - zrozumiałem, że to nie tylko Rządca Kościoła, Władca przepotężny, ale naprawdę - Ojciec! Ze słodyczą w sercu będę pisał o tym w następnych numerach "Rycerza"!...

Katakumby... Zanurzywszy się w ich głębiach, ich duchem owiany - pojąłem małość obecnych chrześcijan i małość moją... Chwilami prosiłem Pana Boga o jakieś doświadczenie, jakąś próbę...

Podobne wrażenie wywarło na mnie Koloseum, gdzie rzucano pierwszych Chrześcijan lwom i tygrysom na pożarcie...

Po Rzymie - jeszcze dalej na południe: NEAPOL. Brudne to miasto, zwane "śmietniskiem Włoch". A czy od strony morza pięknie się przedstawia, nie wybadałem: na przeszkodzie stanęła gwałtowna burza.

POMPEJA. Nowa i stara. Nowa z obrazem cudownym Matki Bożej Różańcowej, obwieszonym po ścianach niezliczonym mnóstwem dziękczynnych wotów - i tamta stara, pogańska, którą Wezuwjusz w roku 79 lawą gorącą zalał... Oglądałem w muzeum wijące się z bólu i grozy postacie...

Oto kazanie o śmierci!

ASYŻ. Postać zewnętrzna tego uświęconego Franciszkiem miasta - od Jego czasów prawie niezmieniona. Osadzone na stokach wapiennej góry, jakby wykute w tej górze! Domy - kamienne. Uliczki - białe od wapiennego pyłu.

Z serdecznym rozrzewnieniem zwiedzałem miejsca: narodzin, więzienia, odpustu Porcjunkuli i zgonu św. Patriarchy. A na grobie Jego danym mi było nawet Mszę św. odprawić...

FLORENCJA: piękna zabaweczka, poplugawiona tylko bezwstydnymi posągami.

Wreszcie WIEDEŃ. Zetknąwszy się z tym miastem, odmieniłem, o nim mój dotychczasowy sąd: piękność i szlachetność jego budowli, pokój i godność mieszkańców - ujęły mnie.

Tyle o mej pielgrzymce - sposobem jakby spisu rzeczy, zamieszczonego w książkach. Da Bóg, że w następnych numerach "Rycerza" znajdą się rozprowadzone poszczególne tej książki rozdziały.