W dniach 13 maja i 13 października, martwy zazwyczaj szlak kolejowy Lizbona - Coimbra ożywia się nagle.
Pociągi przewożą dziesiątki tysięcy pielgrzymów z całej Portugalji, śpieszących do Fatima.
Poprzez zalane słońcem skaliste tereny, mkną długie tabory wozów; jednostajny rytm kół wtóruje niemilknącej pieśni, śpiewanej na znaną nutę: "Po górach dolinach"
A treze de maio
Na cóva da Iria
Do ceo aperece
A Virgem Maria...,
Ave, ave, ave Maria,
Ave, ave, ave Maria...
(13-go maja w dolinie Iria, zstąpiła z nieba Dziewica Marja...)
Fatima leży w diecezji Leiria, w pobliżu słynnego opactwa Batalha.
Fatima to najmłodsze "miasto Marji".
W roku 1917, gdy na świecie całym szalała wojna, a w Portugalji srożyła się rewolucja, w cichej, nieznanej dotąd nikomu miejscowości, w dolinie Iria, zjawiła się trojgu dzieci, pasących bydło, Najświętsza Panna.
Tuż, obok miejsca zjawienia wytrysło źródło, "forite miraculosa", które podobnie jak strumień w Lurd jest celem pielgrzymek chorych.
Cudowna statua M. B. z Fatima (portugalskie Lurd), poświęcona przez Ojca św. Piusa XI
Z trzech świadków zjawienia się Najśw. Marji Panny, Franciszka, Jacynty i Łucji, żyje dotychczas ostatnio wymieniona. W klasztorze SS. Dorotek, zajmujących się wychowaniem dziewcząt, wzniesionym na granicy Hiszpanii i Portugalji, w miejscowości Tuy, przebywa obecnie dawna pasterka z Fatima, siostra Łucja (Irma Maria Lucia das Dores).
Fatima - to punkt zwrotny w dziejach odrodzenia religijnego Portugalji.
"Zjawienie się Najśw. Panny w Fatima - pisze ks. prof Ludwik Fischer z Bambergu - to odpowiedź nieba na przewrót w Portugalji, na zamach na Kościół i wiarę".
Od czasu rewolucji w r. 1908, aż do r. 1917, w Portugalji panowało wielkie prześladowanie religijne.
W r. 1922 nieznani sprawcy podłożyli cztery bomby dynamitowe pod kapliczką zjawienia się Najśw. Panny w Fatima.
Bomby eksplodowały, nie czyniąc żadnej poważniejszej szkody.
W dniach pierwszego i ostatniego zjawienia się Marji, t. j. 13 maja i 13 października - prezydent Rzeczypospolitej przybywa obecnie stale do Fatima, aby złożyć hołd patronce Portugalji.
Fakt ten dostatecznie ilustruje przemianę wewnętrzną państwa.
Dzisiaj Fatima jest sanktuarjum całej Portugalji.
Na tle spalonego słońcem skalistego krajobrazu, wyrastają tam obecnie ściany szeregu gmachów, przedewszystkiem monumentalnej świątyni Matki Boskiej Różańcowej.
W rocznicę zjawienia się Najświętszej Panny, liczba pielgrzymów przekracza 300 tysięcy.
Liczba cudownych uzdrowień, potwierdzonych przez stale urzędującą komisję lekarską, jest imponująca.
Tak np. w dniu 13 maja 1928 r. komisja wydała 445 zaświadczeń o tego rodzaju uzdrowieniach, z których 285 dotyczyło chorób nieuleczalnych.
W wigilję rocznicy zjawień tłumy pielgrzymów czuwają przez całą noc.
Wówczas cała kotlina Irji, otoczona amifiteatralnie wznoszącemi się wzgórzami, płonie setkami tysięcy ognisk i świateł, rozbrzmiewa niemilknącą pieśnią.
Przy ogniskach i świetle świec, zatkniętych w ziemię, siedzą grupy pielgrzymów. Nikt nie śpi. O północy biskup Leiria, Don Jose Alves Corriera de Silva udaje się do kaplicy, aby stamtąd udzielić wiernym błogosławieństwa Przenajświętszym Sakramentem.
Aż do świtania, kiedy kapłan wychodzi ze Mszą św., cała dolina rozbrzmiewa pieśnią, wybuchającą coraz to z nową siłą, z niegasnącym zapałem.
A treze de Maio
Na cova da Iria...
Skr. ("Polska")
Ogrom miłosierdzia Marji zapełnia cały ogrom świata.
Św. Bernard
